دشت هایی چه فراخ! کوه هایی چه بلند! در گلستانه..

در گلستانه نام آلبومی است که در زمستان سال ۱۳۶۶ به مناسبت شصتمین سال تولد سهراب سپهری، به آهنگسازی هوشنگ کامکار، آواز شهرام ناظری، دکلمهٔ احمدرضا احمدی، همکاری گروه کُر مرکز سرود و بر روی اشعاری از «سهراب سپهری» منتشر شد.

آواز شهرام ناظری، دکلمهٔ احمدرضا احمدی
دشت هایی چه فراخ!
کوه هایی چه بلند!
در گلستانه چه بوی علفی می آمد!
من در این آبادی، پی چیزی می گشتم:
پی خوابی شاید،
پی نوری، ریگی، لبخندی.
پشت تبریزی ها
غفلت پاکی بود، که صدایم می زد.
پای نیزاری ماندم، باد می آمد، گوش دادم:
چه کسی با من، حرف می زد؟
سوسماری لغزید.
راه افتادم.
یونجه زاری سر راه،
بعد جالیز خیار، بوته های گلِ رنگ
و فراموشی خاک.
لب آبی
گیوه ها را کندم، و نشستم، پاها در آب:
«من چه سبزم امروز
و چه اندازه تنم هوشیار است!
نکند اندوهی، سر رسد از پس کوه.
چه کسی پشت درختان است؟
هیچ، می چرد گاوی در کرد.
ظهر تابستان است.
سایه ها می دانند، که چه تابستانی است.
سایه هایی بی لک،
گوشه ای روشن و پاک،
کودکان احساس! جای بازی اینجاست.
زندگی خالی نیست:
مهربانی هست، سیب هست، ایمان هست.
آری
تا شقایق هست، زندگی باید کرد.
در دل من چیزی است، مثل یک بیشه نور، مثل خواب دم صبح
و چنان بی تابم، که دلم می خواهد
بدوم تا ته دشت، بروم تا سر کوه.
دورها آوایی است، که مرا می خواند.»

«در گلستانه» اثری است در سبک «موسیقی ملی ایران» که برای ارکستر سمفونیک، آواز سلو، گروه کُر، به همراهی سازهای سنتی سنتور، سه‌تار، کمانچه و دف تنظیم شده‌است. منظور از «موسیقی ملی ایران» بهره‌گیری از ویژگی‌های موسیقی سنتی و فولکور ایران به عنوان هستهٔ اصلی و تلفیق آن با جنبه‌هایی از تکنیک و فنون آهنگسازی موسیقی علمی جهان، مانند کنتر پوان، هارمونی، ارکستراسیون و بکارگیری انواع سازها است.

به غیر از «هارمونیزه» کردن و بکارگیری تدابیر «کنترپوانتیک» و تکنیک‌های آهنگ‌سازی موسیقی علمی، در این اثر سعی شده تا در حد امکان حالات «موسیقی سنتی ایران» با شعر نو و به ویژه شعر «سهراب سپهری» که دارای ویژگی‌های خاصی در میان شاعران نوپرداز بعد از نیما یوشیج است مطابق و هماهنگ گردد. از آنجایی که موسیقی سنتی ایرانی به دلایل گوناگون سال‌های متمادی است که به همان شیوهٔ مرسوم اجرایی «تک صدایی» و با اشعار عروضی ارائه می‌شود، هماهنگی موسیقی به خصوص در بخش‌های آوازی با شعر نو کار بسیار دشواری است.

قطعهٔ «در گلستانه» مطابق با محتوای شعر به ترتیب از آواز اصفهان شروع می‌شود، اشاراتی به چهارگاه، دشتی، شور، بیات ترک، ماهور و افشاری دارد و در ماهور به پایان می‌رسد.

این اثر بیشتر توصیفی بوده و در آن تصاویر صوتی تا حد امکان بیانگر فضای شعر و کلمات می‌باشند. رنگ سبز، آب، دشت، کوه، اندوه و حالات عرفانی به وسیله رنگ آمیزی مختلف سازها، پاساژها و افه‌های ارکستری به تصویر کشیده می‌شوند. توجه به رنگ صوتی خالص هر یک از سازها و «هارمونی مُدال» و تلفیق آن با نغمه‌های «موسیقی سنتی» و هم‌چنین نحوه بکارگیری جدید «آواز سُلو» از دیگر ویژگی‌های این اثر است. بنابراین نقش ارکستر و ترکیبات مختلف سازها اهمیت خاصی یافته و برخلاف نحوهٔ اجرایی موسیقی سنتی و دیگر انواع موسیقی ایرانی، موسیقی خالص ارکستری با قسمت‌های آوازی در مقام یکسانی قرار گرفته و هیچ‌کدام بر دیگری ارجحیتی ندارند.

چارچوب کلی «در گلستانه» به صورت «اپی زودیک» و در عین حال «ادواری» بوده و تِم‌های به خصوصی که یادآور تصاویر شعر هستند به منظور وحدت فرمی در مکانهای مختلف ظاهر شده و در پایان همان حالت پر ابهام و آسمانی ابتدای قطعه تکرار می‌گردد. این اثر دارای چهار قسمت مشخص است که هر کدام به فضای به خصوصی از شعر اختصاص یافته‌اند.

متن از ویکیپدیا

ایمیل محفوظ می ماند.